شاید شما هم برای ترخیص کالا گذرتان به گمرک افتاده باشد. گمرک ایران، سازمانی دولتی است که در بیشتر مرزهای کشور وجود دارد و وظیفه نظارت و اجرای قوانین صادرات و واردات کالا و همچنین ترانزیت را بر عهده دارد. گمرک در کنار عوامل موثر مثل بانک‌ها، شرکت‌های بیمه و حمل و نقل، مهمترین عامل اجرای قوانین در حوزه تجارت بین الملل است. بنادر تجاری نقش تاثیر گذاری در تخلیه و بارگیری کالاهای صادارتی و وارداتی ایفا می‌کنند. امروزه بیشتر از 90% کالاهای تجاری، از طریق دریا جا به جا می‌شوند. گمرک ایران در همه بنادر تجاری کشور وجود دارد و علاوه بر هماهنگی صدور و ورود کالا به بنادر، وظیفه اجرای قوانین گمرکی کشور در بنادر را نیز بر عهده دارد.
گمرک امور مربوط به انتقال کالا و مسافرین را در سطح بین الملل مدیریت می‌کند. کشورها به منظور اجرای مناسب سیاست‌های مالی، اقتصادی و اجتماعی خود، نیازمند سازمان گمرک هستند. همچنین گمرک سازمانی برای تسهیل تجارت و حفاظت از جامعه در برابر کالای قاچاق است. گمرک ایران تعرفه‌های متفاوتی با توجه به ماهیت هر کالا تعریف کرده است. گمرک ایران با هدف حمایت از تولید داخل برای کالاهایی که در داخل کشور تولید می‌شوند و یا نمونه مشابه داخلی با کیفیت مناسب دارند، معمولا تعرفه بالاتری در نظر می‌گیرد.
تاریخچه گمرک در ایران
گمرک در ایران به دوره اشکانیان بر می‌گردد. در زمان اشکانیان، تجار مبلغی برای ورود کالاهایی مانند ادویه و ابریشم می‌پرداختند و آمار این کالاها ثبت می‌گردید. در آن زمان عوارضی برای صادرات گرفته نمی‌شد، اما بعدها در دوره صفویه این عوارض به نام “فرضه” مطابق با ارزش کالا تعیین و اخذ شد. در زمان سلطان سلیمان، دولت توانایی نظارت بر گمرکات را نداشت و به مدت 200 سال آنها را اجاره داد که بعدها این اجاره لغو شد. امروزه گمرک ایران وابسته به وزارت اقتصاد و دارایی است.
کالاهای ممنوعه
طبق قوانین گمرک ایران ورود و خروج برخی کالاها به کشور ممنوع است از جمله :
- مشروبات الکلی
- انواع مواد مخدر
- اسلحه سرد و گرم
- مواد آتش‌زا یا محترقه
- نشریات و فیلم‌های مغایر با شئونات مذهبی و مکتوبات مغایر با قوانین اسلامی
خدمات گمرکی
خدماتی که گمرک ایران ارائه می دهد شامل :
1. ورود و خروج کالا از بازارچه‌های مرزی
2. واردات و صادرات کالا از مناطق آزاد اقتصادی
3. ترخیص کالاهایی که مسافران با خود همراه دارند
4. صادرات و واردات و ترانزیت کالا
5. نظارت بر ورود و یا خروج بسته‌های پستی
6. واردات کالا بدون انتقال ارز
7. فعالیت ملوانی
8. واردات و صادرات موقت
9. مرزنشینی
10. گرفتن حقوق ورودی
11. انجام فعالیت پیله وری
تعرفه گمرکی چیست؟
تعرفه گمرکی یک کد هشت رقمی یا همان HS کد (مخفف Harmonized System) است و در واقع یک سیستم عملکرد استاندارد سازی کنترل شناسایی و طبقه بندی محصولات است که توسط دولت‌ها با توجه به سیاست‌های مالیاتی، قیمت گذاری، بودجه بندی و اقتصاد طراحی می‌شود و به منظور شناسایی و طبقه بندی محصول به کار گرفته می‌شود. معمولا چهار رقم اول این کد هشت رقمی در کل دنیا یکسان است.
هزینه گمرکی چیست؟
گمرک ایران که تحت هدایت دولت است، به منظور تامین هزینه‌ها و کسب درآمد، پس از انجام امور مربوط به سازمان گمرک، مبالغی که توسط مجلس شورای اسلامی تعیین می‌شود از بازرگانان دریافت می‌کند. گمرک در قبال فعالیت‌هایی نظیر کارشناسی کالاها، اجاره انبار، بارگیری و تخلیه کالا، باربری کالا، بارچینی، تعرفه آزمایشگاه و… مبالغی را دریافت می‌کند. گمرک می‌تواند در برخی مواقع فعالیت‌های ذکر شده را برون‌سپاری کند.
حقوق ورودی چیست؟
حقوق ورودی یکی از راه‌های اصلی درآمد دولت محسوب می‌شود و در کل جهان جزوی از قوانین گمرکی است. جهت واردات کالاها درصدی از ارزش آنها به عنوان حقوق ورودی به گمرکات پرداخت می‌گردد.
حقوق ورودی شامل موارد زیر است:
* حقوق گمرکی 4 درصدی برای تمامی کالاها
* سود بازرگانی که دولت تعیین می کند
* مالیات‌ها و سایر عوارض از جمله 9 درصد از مالیات بر ارزش افزوده
* یک درصد از مجموع حقوق ورودی گمرکی به عنوان عوارض هلال احمر
ارزش گمرکی چیست؟
ارزش گمرکی عبارت است از بهای کالای خریداری شده در مبدا که هزینه بیمه و حمل و نقل نیز شامل آن می‌شود. همه کالاهای وارداتی به کشور، به هر میزان و با هر نوع بسته بندی، شامل ارزش گمرکی می‌شود و تمام هزینه‌های مربوط به آن کالا باید مورد بررسی قرار گیرد.
ارزش کالاهایی ورودی به گمرک که شامل ارزش گمرکی می‌شوند به شرح زیر است:
- بهای سیف (هزینه خرید کالا از مبدا، هزینه بیمه و حمل و نقل)
- تمامی هزینه‌های مربوط به افتتاح یا واریز بروات (به دلیل حساسیت بالای مربوط به این حساب، باید هزینه‌ها به طور دقیق وارد شود.)
- پرداخت حق استفاده از نقشه، علامت بازرگانی و حقوق‌های مشابه مرتبط با کالای وارداتی
- هزینه‌های مربوط به ورود کالا به اولین دفتر گمرکی (از روی سیاهه کالای خریداری شده یا اسناد تسلیمی صاحب کالا)
تعیین ارزش گمرکی توسط گمرک
در صورت عدم اطمینان گمرک پس از دریافت فاکتور خرید کالای وارداتی، کالای خریداری شده توسط کارشناسان گمرک، طبق ارزش‌ها و قوانین گمرک ارزش گذاری می‌شود. کارشناسان گمرک، کالا را بر اساس قیمت عمده فروشی در کشور مبدا بررسی می‌کنند.
برخی قوانین مهم در ارزش گمرکی به شرح زیر است:
* ارزش محاسباتی
* ارزش معاملاتی کالاهای یکسان
* ارزش استنباطی کالا
* بررسی معکوس کالا
* ارزش معاملاتی کالاهای مشابه
اسناد مشخص کننده ارزش گمرکی کالا
اسناد مهمی وجود دارند که ارزش گمرکی کالا را مشخص می‌کنند مثل گواهی مبدا و فاکتور، که بازرگانان می‌بایست هنگام تحویل کالای وارداتی به گمرک همراه خود داشته باشند.
بهتر است بدانید حقوق ورودی کالاهای وارداتی بر اساس ارزش آن کالا تعیین می‌گردد؛ بدین صورت که اگر ارزش کالا کم باشد، حقوق ورودی کمتری نیز خواهید پرداخت.
قوانین و تعرفه‌های گمرکی
قوانین و تعرفه‌های گمرکی یکی از مهمترین اطلاعاتی است که همه بازرگانان ملزم به دانستن آن هستند.
بازرگانان باید پیش از اقدام به واردات یا صادرات کالا، اطلاعات را برای محصول و کشور صادر یا وارد کننده بررسی کنند چون برخی کشورها نرخ تعرفه وارداتی برای برخی محصولات را به جهت حمایت از تولید کنندگان داخلی خود، افزایش می‌دهند. این افزایش نرخ تعرفه در هزینه‌ها تاثیر گذار است.
معمولا فرودین ماه هر سال جدول تعرفه‌های گمرکی همان سال اعلام خواهد شد که تعرفه کالاها و محصولات مختلف در آن ارائه می‌شود. (برای اطلاع از تعرفه گمرکی سال 99 روی این pdf کلیک کنید).
ترخیص کار کیست؟
ترخیص کار به شخص حقیقی یا حقوقی گفته می‌شود که با داشتن مجوز رسمی، به نمایندگی از صاحب کالا و در قبال قراردادی کتبی و یا شفاهی، اقدام به ترخیص کالا از گمرکات کشور می‌نماید. در حقیقت ترخیص کار، نماینده یا وکیل صاحب کالا در حوزه ترخیص کالا از گمرک است.
کارت حق‌العمل کاری :
مراحل دریافت کارت حق العمل کاری کارگزاران گمرک به شرح زیر است :
* ثبت نام و شرکت در آزمون کارگزاری گمرک
* پرداخت هزینه آزمون
* ثبت اطلاعات اظهارنامه و پروانه گمرکی در دفاتر مخصوص ثبت و شماره گذاری این دفتر بوسیله گمرک ایران
* شرکت در دوره‌های آموزشی برای دریافت یا تمدید پروانه گمرکی
نگهداری کالا در گمرک
صاحب کالا هزینه مربوط به ترخیص کالا از گمرک را پرداخت می‌کند. برخی مواقع به دلایلی از جمله مشکلات گمرکی و ترخیص، صاحبان کالا، کالای خود را در انبار گمرک نگهداری می‌کنند. مدت زمان مجاز نگهداری کالا در انبار گمرک سه ماه پس از تاریخ صدور قبض انبار است و در صورت سپری شدن این مدت، کالا متروکه اعلام می‌شود.
گمرکات ایران
در حال حاضر 144 گمرک خانه در شهرها و مرزهای کشور وجود دارد که 110 عدد از این گمرکات ویژه مسافرین است. بیشترین حجم تجارت خارجی در میان این گمرکات توسط گمرک بندر شهید رجایی، گمرک بندر امام خمینی، فرودگاه امام خمینی، گمرک تهران، گمرک خرمشهر، امیرآباد، بوشهر، بندر لنگه، بندر انزلی و گناوه انجام می‌شود.
البته طبق قوانین گمرک ایران، برخی از مرزها و گمرک‌های کشور فقط مخصوص واردات و ترخیص اتومبیل‌ها هستند مانند:
گمرک تهران، انزلی، شهید رجایی، شهید باهنر، نوشهر، بوشهر، مشهد، ارومیه، چابهار، بندر امام خمینی و گمرک سهلان.
در ادامه این مقاله به معرفی برخی از مهمترین بنادر تجاری ایران که ارتباط مستقیمی با گمرک دارد، خواهیم پرداخت.
بنادر ایران
حجم زیاد کالاها و مقرون به صرفه بودن حمل و نقل دریایی منجر به محبوبیت حمل و نقل دریایی شده است به عبارت دیگر جابجایی کالا از طریق دریا، ارزان‌ترین و به صرفه‌ترین راه است.
بنادر یکی از مهمترین راه‌های ارتباطی در هر کشور هستند. سرزمین پهناور ما به دلیل موقعیت جغرافیایی ویژه‌ی خود، در شمال و جنوب، بندرهای تجاری و غیر تجاری بسیاری در خود جای داده است.
گمرک بندر چابهار
بندر چابهار تنها بندر اقیانوسی ایران است که در استان سیستان و بلوچستان واقع شده است. این بندر به علت موقعیت استراتژیک خود و دستیابی به آب‌های آزاد بین المللی، جایگاه ویژه‌ای در مبادلات بین ایران و سایر کشورهای منطقه دارد.
گمرک چابهار، یکی از مهمترین گمرکات این استان است. از فعالیت‌های گمرک چابهار می‌توان به امور کابوتاژ، ترانزیت خارجی مبدا و مقصد، امانات پستی، مرز نشینان، واردات و صادرات قطعی و موقت اشاره کرد.
امروزه در بنادر تجاری قابلیت پذیرش کشتی‌های سایز بزرگ حائز اهمیت است. اسکله بندر چابهار توانایی پهلوگیری کشتی‌های اقیانوس پیما و کشتی‌های 100 هزار تنی را دارد.
این بندر به دلیل داشتن دسترسی آسان به منظور ترانزیت کالا به کشورهای پاکستان، افغانستان، ازبکستان، تاجیکستان، ترکمنستان، قرقیزستان و قزاقستان استفاده می‌شود که بیشترین میزان ترانزیت آن از مبدا هند به مقصد افغانستان است.
در سال‌های گذشته سرمایه گذاری و توسعه بسیاری در بندر چابهار صورت گرفت؛ از جمله ساخت اسکله و افزایش گنجایش بارگیری کشتی‌های اقیانوس پیما، ساخت راه آهن از این بندر به آسیای میانه و احداث فرودگاه بین‌المللی چابهار.
این بندر از مهمترین بنادری هست که آینده بسیار درخشانی دارد و می‌تواند به سرعت پیشرفت کند. در گمرک چابهار برخی کالاها به صورت تخصصی ترخیص می‌شوند از جمله: ترخیص اختصاصی محصولات دخانی، ترخیص اختصاصی خودرو، ترخیص اختصاصی لوازم آرایشی و بهداشتی، ترخیص اختصاصی تلفن همراه و برخی کالاهای دیگر.
با راه افتادن بندر چابهار، وابستگی ایران به دبی و بنادر کشورهای عربی از بین رفت که باعث کاهش هزینه‌های واردات شد.
در فاصله صد کیلومتری چابهار، بندر گوادر (Gwadar) پاکستان قرار دارد که طبق گفته کارشناسان، توسعه و تجهیز بندر گوادر پاکستان از سوی چین ممکن است رقابتی سخت در زمینه ترانزیت کالا به کشورهای آسیای مرکزی و افغانستان ایجاد کند. چین با سرمایه‌گذاری کلان در بندر گوادر پاکستان قصد دارد فعالیت‌های تجاری در منطقه را به دست بگیرد و هندوستان هم مثل چین، با سرمایه‌گذاری کلان روی بندر چابهار ایران، همین هدف را دنبال می‌کند. به همین دلیل هند برای تجهیز بندر چابهار حدود هشتاد و پنج میلیون دلار سرمایه گذاری کرده است.
گمرک بندر امام خمینی
بندر امام خمینی در شمال غربی خلیج فارس قرار دارد و یکی از بزرگ‌ترین بنادر گمرک و تجاری ایران است.
به دلیل همجواری با پالایشگاه آبادان و همچنین نزدیکی به منطقه آزاد تجاری اروند، همواره به عنوان یکی از دروازه‌های تجاری منطقه معرفی شده است. این بندر با در اختیار داشتن ماشین آلات و تکنولوژی از مزیت تخلیه و بارگیری با سرعت بالا برخوردار است.
از مهمترین ویژگی‌های بندر امام خمینی می‌توان به نزدیکی این بندر به مراکز صنعتی و جمعیتی کشور مثل اصفهان و تهران، دسترسی آن از طریق حمل و نقل ریلی به راه‌های ترانزیتی کشور و حمل و نقل هوایی از طریق فرودگاه ماهشهر، آبادان و اهواز، اشاره کرد.
همچنین بندر امام خمینی راه ارتباطی با کشورهای عراق، ترکیه، حوزه قفقاز و اروپای شرقی است که با بهره گیری از پتانسیل‌های خود در صادرات مجدد کالا فعالیت می‌کند. این بندر دارای اسکله 7 کیلومتری است که توانایی پذیرش سالانه 30 میلیون تن کالا را دارد.
گمرک بندر امام خمینی با داشتن اسکله‌هایی که کاربرد گوناگونی دارند، توانایی پذیرش بسیاری از کالاها را دارد.
از دیگر ویژگی‌های بندر امام خمینی می‌توان به برخورداری از تسهیلات ویژه و معافیت‌های منطقه ویژه اقتصادی، برخورداری از انبارهای بزرگ به منظور ذخیره کالاها و دارا بودن سامانه هوشمند حواله الکترونیکی کامیون به منظور سهولت کار رانندگان اشاره کرد.
گمرک بندر شهید رجایی
بندر شهید رجایی بزرگ‌ترین بندر تجاری کشور است که در فاصله 23 کیلومتری بندرعباس قرار گرفته است. سهم آن در صادرات و واردات کشور به تنهایی حدود 55 درصد است و امکان تخلیه و بارگیری تا حدود 100 میلیون تن کالا در سال را دارد.
شهر بندرعباس دارای دو گمرک مهم کشور است که یکی از آنها گمرک شهید رجایی و دیگری گمرک شهید باهنر است که هر دو از مهمترین مبادی ورودی کالا به کشور هستند. گمرک شهید رجایی در حوزه امانات پستی رتبه نخست کشور را دارد.
بندر شهید رجایی از نظر شاخص‌های کیفی و اقتصادی رتبه 59 ام دنیا را کسب کرده است .این بندر دارای 50 کیلومتر خطوط ریلی در درون خود بوده که به راه آهن ملی متصل شده است.
بندر بوشهر
این بندر سابقه انتخاب شدن به عنوان مرکز گمرک‌های جنوب کشور را دارد.
بندر بوشهر به سبب نزدیکی به کشورهای حوزه خلیج فارس مانند قطر، کویت، بحرین و عربستان و همچنین پذیرش بیش از 8 میلیون تن کالا در سال، یکی از بنادر و گمرک‌های کلیدی ایران است.
در بندر و گمرک بوشهر، ترخیص شبانه روزی کالا انجام می‌شود که باعث متمایز شدن این گمرک شده است.
وجود امکاناتی مانند مرزهای آبی طولانی، فرودگاه بین المللی، نزدیکی با کشورهای حوزه جنوبی خلیج فارس، تاسیسات مجهز بندری به منظور تخلیه و بارگیری در اسکله‌ها، پایین بودن هزینه‌های انبارداری کالا و مخازن بسیار نگهداری مشتقات نفتی سبب شده که این بندر از جمله مهمترین مناطق اقتصادی کشور شمرده شود.
بندر بوشهر همچنین با برخورداری از معافیت‌های گمرکی برای واردات و صادرات قطعات و مواد اولیه، امکان احداث واحدهای صنعتی بسیاری را دارد.
بندر انزلی
بندر انزلی بزرگ‌ترین بندر شمال کشور و دریای خزر است. این بندر در استان گیلان واقع شده. گمرک بندرانزلی از زمان صفویه وجود داشته و سابقه این گمرک بسیار زیاد است.
این بندر راه ارتباطی مناسبی برای بنادر کشورهای روسیه، آذربایجان، قزاقستان و ترکمنستان است. بیشترین واردات ایران از این بندر گندم، جو، ذرت و دانه‌های روغنی است.
گمرک بندر انزلی یکی از مبادی ورودی کالاهای اروپایی از روسیه و دیگر کشورهای حاشیه دریای مازندران است.
از ویژگی‌های گمرک بندر انزلی می‌توان به معافیت‌های مالیاتی، معافیت‌های گمرکی و ارزش افزوده اشاره کرد.
بندر نوشهر
بندر نوشهر در استان مازندران یکی از بنادر پر رونق شمالی کشور است که به دلیل نزدیکی این بندر به تهران و پایین بودن هزینه حمل و نقل کالاها به آن، مورد توجه بازرگانان قرار دارد.
گمرک نوشهر از مهمترین گمرکات استان مازندران است.
بندر نوشهر نزدیک‌ترین بندر به مراکز تولیدی و صنعتی مهمی مانند استان‌های تهران، مرکزی، خراسان و سمنان است. همچنین بندر نوشهر دارای مزایایی مانند فرودگاه در فاصله دو کیلومتری از بندر، حدود 30،000 متر مربع انبار مسقف، 11 اسکله وتجهیزات تخلیه و بارگیری مدرن و پیشرفته است و سالانه پذیرای بیش از 500 کشتی تجاری از کشورهای همسایه است. در این مقاله سعی شد به مهمترین گمرکات و بنادر ایران پرداخته شود. شما بازرگانان و تجار عزیز می‌توانید برای کسب اطلاعات بیشتر و انجام هرگونه مشاوره در مورد امور گمرکی و واردات و صادرات کالا با متخصصین ما در شرکت gtg تماس بگیرید.
نویسنده: حمید قاسمی
شاید شما هم برای ترخیص کالا گذرتان به گمرک افتاده باشد. گمرک ایران، سازمانی دولتی است که در بیشتر مرزهای کشور وجود دارد و وظیفه نظارت و اجرای قوانین صادرات و واردات کالا و همچنین ترانزیت را بر عهده دارد. گمرک در کنار عوامل موثر مثل بانک‌ها، شرکت‌های بیمه و حمل و نقل، مهمترین عامل اجرای قوانین در حوزه تجارت بین الملل است. بنادر تجاری نقش تاثیر گذاری در تخلیه و بارگیری کالاهای صادارتی و وارداتی ایفا می‌کنند. امروزه بیشتر از 90% کالاهای تجاری، از طریق دریا جا به جا می‌شوند. گمرک ایران در همه بنادر تجاری کشور وجود دارد و علاوه بر هماهنگی صدور و ورود کالا به بنادر، وظیفه اجرای قوانین گمرکی کشور در بنادر را نیز بر عهده دارد.
گمرک امور مربوط به انتقال کالا و مسافرین را در سطح بین الملل مدیریت می‌کند. کشورها به منظور اجرای مناسب سیاست‌های مالی، اقتصادی و اجتماعی خود، نیازمند سازمان گمرک هستند. همچنین گمرک سازمانی برای تسهیل تجارت و حفاظت از جامعه در برابر کالای قاچاق است. گمرک ایران تعرفه‌های متفاوتی با توجه به ماهیت هر کالا تعریف کرده است. گمرک ایران با هدف حمایت از تولید داخل برای کالاهایی که در داخل کشور تولید می‌شوند و یا نمونه مشابه داخلی با کیفیت مناسب دارند، معمولا تعرفه بالاتری در نظر می‌گیرد.
تاریخچه گمرک در ایران
گمرک در ایران به دوره اشکانیان بر می‌گردد. در زمان اشکانیان، تجار مبلغی برای ورود کالاهایی مانند ادویه و ابریشم می‌پرداختند و آمار این کالاها ثبت می‌گردید. در آن زمان عوارضی برای صادرات گرفته نمی‌شد، اما بعدها در دوره صفویه این عوارض به نام “فرضه” مطابق با ارزش کالا تعیین و اخذ شد. در زمان سلطان سلیمان، دولت توانایی نظارت بر گمرکات را نداشت و به مدت 200 سال آنها را اجاره داد که بعدها این اجاره لغو شد. امروزه گمرک ایران وابسته به وزارت اقتصاد و دارایی است.
کالاهای ممنوعه
طبق قوانین گمرک ایران ورود و خروج برخی کالاها به کشور ممنوع است از جمله :
- مشروبات الکلی
- انواع مواد مخدر
- اسلحه سرد و گرم
- مواد آتش‌زا یا محترقه
- نشریات و فیلم‌های مغایر با شئونات مذهبی و مکتوبات مغایر با قوانین اسلامی
خدمات گمرکی
خدماتی که گمرک ایران ارائه می دهد شامل :
1. ورود و خروج کالا از بازارچه‌های مرزی
2. واردات و صادرات کالا از مناطق آزاد اقتصادی
3. ترخیص کالاهایی که مسافران با خود همراه دارند
4. صادرات و واردات و ترانزیت کالا
5. نظارت بر ورود و یا خروج بسته‌های پستی
6. واردات کالا بدون انتقال ارز
7. فعالیت ملوانی
8. واردات و صادرات موقت
9. مرزنشینی
10. گرفتن حقوق ورودی
11. انجام فعالیت پیله وری
تعرفه گمرکی چیست؟
تعرفه گمرکی یک کد هشت رقمی یا همان HS کد (مخفف Harmonized System) است و در واقع یک سیستم عملکرد استاندارد سازی کنترل شناسایی و طبقه بندی محصولات است که توسط دولت‌ها با توجه به سیاست‌های مالیاتی، قیمت گذاری، بودجه بندی و اقتصاد طراحی می‌شود و به منظور شناسایی و طبقه بندی محصول به کار گرفته می‌شود. معمولا چهار رقم اول این کد هشت رقمی در کل دنیا یکسان است.
هزینه گمرکی چیست؟
گمرک ایران که تحت هدایت دولت است، به منظور تامین هزینه‌ها و کسب درآمد، پس از انجام امور مربوط به سازمان گمرک، مبالغی که توسط مجلس شورای اسلامی تعیین می‌شود از بازرگانان دریافت می‌کند. گمرک در قبال فعالیت‌هایی نظیر کارشناسی کالاها، اجاره انبار، بارگیری و تخلیه کالا، باربری کالا، بارچینی، تعرفه آزمایشگاه و… مبالغی را دریافت می‌کند. گمرک می‌تواند در برخی مواقع فعالیت‌های ذکر شده را برون‌سپاری کند.
حقوق ورودی چیست؟
حقوق ورودی یکی از راه‌های اصلی درآمد دولت محسوب می‌شود و در کل جهان جزوی از قوانین گمرکی است. جهت واردات کالاها درصدی از ارزش آنها به عنوان حقوق ورودی به گمرکات پرداخت می‌گردد.
حقوق ورودی شامل موارد زیر است:
* حقوق گمرکی 4 درصدی برای تمامی کالاها
* سود بازرگانی که دولت تعیین می کند
* مالیات‌ها و سایر عوارض از جمله 9 درصد از مالیات بر ارزش افزوده
* یک درصد از مجموع حقوق ورودی گمرکی به عنوان عوارض هلال احمر
ارزش گمرکی چیست؟
ارزش گمرکی عبارت است از بهای کالای خریداری شده در مبدا که هزینه بیمه و حمل و نقل نیز شامل آن می‌شود. همه کالاهای وارداتی به کشور، به هر میزان و با هر نوع بسته بندی، شامل ارزش گمرکی می‌شود و تمام هزینه‌های مربوط به آن کالا باید مورد بررسی قرار گیرد.
ارزش کالاهایی ورودی به گمرک که شامل ارزش گمرکی می‌شوند به شرح زیر است:
- بهای سیف (هزینه خرید کالا از مبدا، هزینه بیمه و حمل و نقل)
- تمامی هزینه‌های مربوط به افتتاح یا واریز بروات (به دلیل حساسیت بالای مربوط به این حساب، باید هزینه‌ها به طور دقیق وارد شود.)
- پرداخت حق استفاده از نقشه، علامت بازرگانی و حقوق‌های مشابه مرتبط با کالای وارداتی
- هزینه‌های مربوط به ورود کالا به اولین دفتر گمرکی (از روی سیاهه کالای خریداری شده یا اسناد تسلیمی صاحب کالا)
تعیین ارزش گمرکی توسط گمرک
در صورت عدم اطمینان گمرک پس از دریافت فاکتور خرید کالای وارداتی، کالای خریداری شده توسط کارشناسان گمرک، طبق ارزش‌ها و قوانین گمرک ارزش گذاری می‌شود. کارشناسان گمرک، کالا را بر اساس قیمت عمده فروشی در کشور مبدا بررسی می‌کنند.
برخی قوانین مهم در ارزش گمرکی به شرح زیر است:
* ارزش محاسباتی
* ارزش معاملاتی کالاهای یکسان
* ارزش استنباطی کالا
* بررسی معکوس کالا
* ارزش معاملاتی کالاهای مشابه
اسناد مشخص کننده ارزش گمرکی کالا
اسناد مهمی وجود دارند که ارزش گمرکی کالا را مشخص می‌کنند مثل گواهی مبدا و فاکتور، که بازرگانان می‌بایست هنگام تحویل کالای وارداتی به گمرک همراه خود داشته باشند.
بهتر است بدانید حقوق ورودی کالاهای وارداتی بر اساس ارزش آن کالا تعیین می‌گردد؛ بدین صورت که اگر ارزش کالا کم باشد، حقوق ورودی کمتری نیز خواهید پرداخت.
قوانین و تعرفه‌های گمرکی
قوانین و تعرفه‌های گمرکی یکی از مهمترین اطلاعاتی است که همه بازرگانان ملزم به دانستن آن هستند.
بازرگانان باید پیش از اقدام به واردات یا صادرات کالا، اطلاعات را برای محصول و کشور صادر یا وارد کننده بررسی کنند چون برخی کشورها نرخ تعرفه وارداتی برای برخی محصولات را به جهت حمایت از تولید کنندگان داخلی خود، افزایش می‌دهند. این افزایش نرخ تعرفه در هزینه‌ها تاثیر گذار است.
معمولا فرودین ماه هر سال جدول تعرفه‌های گمرکی همان سال اعلام خواهد شد که تعرفه کالاها و محصولات مختلف در آن ارائه می‌شود. (برای اطلاع از تعرفه گمرکی سال 99 روی این pdf کلیک کنید).
ترخیص کار کیست؟
ترخیص کار به شخص حقیقی یا حقوقی گفته می‌شود که با داشتن مجوز رسمی، به نمایندگی از صاحب کالا و در قبال قراردادی کتبی و یا شفاهی، اقدام به ترخیص کالا از گمرکات کشور می‌نماید. در حقیقت ترخیص کار، نماینده یا وکیل صاحب کالا در حوزه ترخیص کالا از گمرک است.
کارت حق‌العمل کاری :
مراحل دریافت کارت حق العمل کاری کارگزاران گمرک به شرح زیر است :
* ثبت نام و شرکت در آزمون کارگزاری گمرک
* پرداخت هزینه آزمون
* ثبت اطلاعات اظهارنامه و پروانه گمرکی در دفاتر مخصوص ثبت و شماره گذاری این دفتر بوسیله گمرک ایران
* شرکت در دوره‌های آموزشی برای دریافت یا تمدید پروانه گمرکی
نگهداری کالا در گمرک
صاحب کالا هزینه مربوط به ترخیص کالا از گمرک را پرداخت می‌کند. برخی مواقع به دلایلی از جمله مشکلات گمرکی و ترخیص، صاحبان کالا، کالای خود را در انبار گمرک نگهداری می‌کنند. مدت زمان مجاز نگهداری کالا در انبار گمرک سه ماه پس از تاریخ صدور قبض انبار است و در صورت سپری شدن این مدت، کالا متروکه اعلام می‌شود.
گمرکات ایران
در حال حاضر 144 گمرک خانه در شهرها و مرزهای کشور وجود دارد که 110 عدد از این گمرکات ویژه مسافرین است. بیشترین حجم تجارت خارجی در میان این گمرکات توسط گمرک بندر شهید رجایی، گمرک بندر امام خمینی، فرودگاه امام خمینی، گمرک تهران، گمرک خرمشهر، امیرآباد، بوشهر، بندر لنگه، بندر انزلی و گناوه انجام می‌شود.
البته طبق قوانین گمرک ایران، برخی از مرزها و گمرک‌های کشور فقط مخصوص واردات و ترخیص اتومبیل‌ها هستند مانند:
گمرک تهران، انزلی، شهید رجایی، شهید باهنر، نوشهر، بوشهر، مشهد، ارومیه، چابهار، بندر امام خمینی و گمرک سهلان.
در ادامه این مقاله به معرفی برخی از مهمترین بنادر تجاری ایران که ارتباط مستقیمی با گمرک دارد، خواهیم پرداخت.
بنادر ایران
حجم زیاد کالاها و مقرون به صرفه بودن حمل و نقل دریایی منجر به محبوبیت حمل و نقل دریایی شده است به عبارت دیگر جابجایی کالا از طریق دریا، ارزان‌ترین و به صرفه‌ترین راه است.
بنادر یکی از مهمترین راه‌های ارتباطی در هر کشور هستند. سرزمین پهناور ما به دلیل موقعیت جغرافیایی ویژه‌ی خود، در شمال و جنوب، بندرهای تجاری و غیر تجاری بسیاری در خود جای داده است.
گمرک بندر چابهار
بندر چابهار تنها بندر اقیانوسی ایران است که در استان سیستان و بلوچستان واقع شده است. این بندر به علت موقعیت استراتژیک خود و دستیابی به آب‌های آزاد بین المللی، جایگاه ویژه‌ای در مبادلات بین ایران و سایر کشورهای منطقه دارد.
گمرک چابهار، یکی از مهمترین گمرکات این استان است. از فعالیت‌های گمرک چابهار می‌توان به امور کابوتاژ، ترانزیت خارجی مبدا و مقصد، امانات پستی، مرز نشینان، واردات و صادرات قطعی و موقت اشاره کرد.
امروزه در بنادر تجاری قابلیت پذیرش کشتی‌های سایز بزرگ حائز اهمیت است. اسکله بندر چابهار توانایی پهلوگیری کشتی‌های اقیانوس پیما و کشتی‌های 100 هزار تنی را دارد.
این بندر به دلیل داشتن دسترسی آسان به منظور ترانزیت کالا به کشورهای پاکستان، افغانستان، ازبکستان، تاجیکستان، ترکمنستان، قرقیزستان و قزاقستان استفاده می‌شود که بیشترین میزان ترانزیت آن از مبدا هند به مقصد افغانستان است.
در سال‌های گذشته سرمایه گذاری و توسعه بسیاری در بندر چابهار صورت گرفت؛ از جمله ساخت اسکله و افزایش گنجایش بارگیری کشتی‌های اقیانوس پیما، ساخت راه آهن از این بندر به آسیای میانه و احداث فرودگاه بین‌المللی چابهار.
این بندر از مهمترین بنادری هست که آینده بسیار درخشانی دارد و می‌تواند به سرعت پیشرفت کند. در گمرک چابهار برخی کالاها به صورت تخصصی ترخیص می‌شوند از جمله: ترخیص اختصاصی محصولات دخانی، ترخیص اختصاصی خودرو، ترخیص اختصاصی لوازم آرایشی و بهداشتی، ترخیص اختصاصی تلفن همراه و برخی کالاهای دیگر.
با راه افتادن بندر چابهار، وابستگی ایران به دبی و بنادر کشورهای عربی از بین رفت که باعث کاهش هزینه‌های واردات شد.
در فاصله صد کیلومتری چابهار، بندر گوادر (Gwadar) پاکستان قرار دارد که طبق گفته کارشناسان، توسعه و تجهیز بندر گوادر پاکستان از سوی چین ممکن است رقابتی سخت در زمینه ترانزیت کالا به کشورهای آسیای مرکزی و افغانستان ایجاد کند. چین با سرمایه‌گذاری کلان در بندر گوادر پاکستان قصد دارد فعالیت‌های تجاری در منطقه را به دست بگیرد و هندوستان هم مثل چین، با سرمایه‌گذاری کلان روی بندر چابهار ایران، همین هدف را دنبال می‌کند. به همین دلیل هند برای تجهیز بندر چابهار حدود هشتاد و پنج میلیون دلار سرمایه گذاری کرده است.
گمرک بندر امام خمینی
بندر امام خمینی در شمال غربی خلیج فارس قرار دارد و یکی از بزرگ‌ترین بنادر گمرک و تجاری ایران است.
به دلیل همجواری با پالایشگاه آبادان و همچنین نزدیکی به منطقه آزاد تجاری اروند، همواره به عنوان یکی از دروازه‌های تجاری منطقه معرفی شده است. این بندر با در اختیار داشتن ماشین آلات و تکنولوژی از مزیت تخلیه و بارگیری با سرعت بالا برخوردار است.
از مهمترین ویژگی‌های بندر امام خمینی می‌توان به نزدیکی این بندر به مراکز صنعتی و جمعیتی کشور مثل اصفهان و تهران، دسترسی آن از طریق حمل و نقل ریلی به راه‌های ترانزیتی کشور و حمل و نقل هوایی از طریق فرودگاه ماهشهر، آبادان و اهواز، اشاره کرد.
همچنین بندر امام خمینی راه ارتباطی با کشورهای عراق، ترکیه، حوزه قفقاز و اروپای شرقی است که با بهره گیری از پتانسیل‌های خود در صادرات مجدد کالا فعالیت می‌کند. این بندر دارای اسکله 7 کیلومتری است که توانایی پذیرش سالانه 30 میلیون تن کالا را دارد.
گمرک بندر امام خمینی با داشتن اسکله‌هایی که کاربرد گوناگونی دارند، توانایی پذیرش بسیاری از کالاها را دارد.
از دیگر ویژگی‌های بندر امام خمینی می‌توان به برخورداری از تسهیلات ویژه و معافیت‌های منطقه ویژه اقتصادی، برخورداری از انبارهای بزرگ به منظور ذخیره کالاها و دارا بودن سامانه هوشمند حواله الکترونیکی کامیون به منظور سهولت کار رانندگان اشاره کرد.
گمرک بندر شهید رجایی
بندر شهید رجایی بزرگ‌ترین بندر تجاری کشور است که در فاصله 23 کیلومتری بندرعباس قرار گرفته است. سهم آن در صادرات و واردات کشور به تنهایی حدود 55 درصد است و امکان تخلیه و بارگیری تا حدود 100 میلیون تن کالا در سال را دارد.
شهر بندرعباس دارای دو گمرک مهم کشور است که یکی از آنها گمرک شهید رجایی و دیگری گمرک شهید باهنر است که هر دو از مهمترین مبادی ورودی کالا به کشور هستند. گمرک شهید رجایی در حوزه امانات پستی رتبه نخست کشور را دارد.
بندر شهید رجایی از نظر شاخص‌های کیفی و اقتصادی رتبه 59 ام دنیا را کسب کرده است .این بندر دارای 50 کیلومتر خطوط ریلی در درون خود بوده که به راه آهن ملی متصل شده است.
بندر بوشهر
این بندر سابقه انتخاب شدن به عنوان مرکز گمرک‌های جنوب کشور را دارد.
بندر بوشهر به سبب نزدیکی به کشورهای حوزه خلیج فارس مانند قطر، کویت، بحرین و عربستان و همچنین پذیرش بیش از 8 میلیون تن کالا در سال، یکی از بنادر و گمرک‌های کلیدی ایران است.
در بندر و گمرک بوشهر، ترخیص شبانه روزی کالا انجام می‌شود که باعث متمایز شدن این گمرک شده است.
وجود امکاناتی مانند مرزهای آبی طولانی، فرودگاه بین المللی، نزدیکی با کشورهای حوزه جنوبی خلیج فارس، تاسیسات مجهز بندری به منظور تخلیه و بارگیری در اسکله‌ها، پایین بودن هزینه‌های انبارداری کالا و مخازن بسیار نگهداری مشتقات نفتی سبب شده که این بندر از جمله مهمترین مناطق اقتصادی کشور شمرده شود.
بندر بوشهر همچنین با برخورداری از معافیت‌های گمرکی برای واردات و صادرات قطعات و مواد اولیه، امکان احداث واحدهای صنعتی بسیاری را دارد.
بندر انزلی
بندر انزلی بزرگ‌ترین بندر شمال کشور و دریای خزر است. این بندر در استان گیلان واقع شده. گمرک بندرانزلی از زمان صفویه وجود داشته و سابقه این گمرک بسیار زیاد است.
این بندر راه ارتباطی مناسبی برای بنادر کشورهای روسیه، آذربایجان، قزاقستان و ترکمنستان است. بیشترین واردات ایران از این بندر گندم، جو، ذرت و دانه‌های روغنی است.
گمرک بندر انزلی یکی از مبادی ورودی کالاهای اروپایی از روسیه و دیگر کشورهای حاشیه دریای مازندران است.
از ویژگی‌های گمرک بندر انزلی می‌توان به معافیت‌های مالیاتی، معافیت‌های گمرکی و ارزش افزوده اشاره کرد.
بندر نوشهر
بندر نوشهر در استان مازندران یکی از بنادر پر رونق شمالی کشور است که به دلیل نزدیکی این بندر به تهران و پایین بودن هزینه حمل و نقل کالاها به آن، مورد توجه بازرگانان قرار دارد.
گمرک نوشهر از مهمترین گمرکات استان مازندران است.
بندر نوشهر نزدیک‌ترین بندر به مراکز تولیدی و صنعتی مهمی مانند استان‌های تهران، مرکزی، خراسان و سمنان است. همچنین بندر نوشهر دارای مزایایی مانند فرودگاه در فاصله دو کیلومتری از بندر، حدود 30،000 متر مربع انبار مسقف، 11 اسکله وتجهیزات تخلیه و بارگیری مدرن و پیشرفته است و سالانه پذیرای بیش از 500 کشتی تجاری از کشورهای همسایه است. در این مقاله سعی شد به مهمترین گمرکات و بنادر ایران پرداخته شود. شما بازرگانان و تجار عزیز می‌توانید برای کسب اطلاعات بیشتر و انجام هرگونه مشاوره در مورد امور گمرکی و واردات و صادرات کالا با متخصصین ما در شرکت gtg تماس بگیرید.
نویسنده: حمید قاسمی
ممنون از مطلب مفیدتون واقعا استفاده کردم عالی
تشکر از همراهی شما